Ο Νίκος Καρούζος ήταν Έλληνας ποιητής, από τους πιο αξιόλογους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Χαρακτηρίστηκε «τοξικομανής των λέξεων» και πρόσφερε στην ελληνική ποίηση μια εκστατικότητα λακωνική, μέσα από την ανανέωση του γλωσσικού ιδιώματος. Στις πρώτες του ποιητικές συλλογές διακρίνεται η θετική του στάση απέναντι στην ελληνορθόδοξη παράδοση. Ο Τάκης Σινόπουλος θεωρεί ότι το ποιητικό του έργο εκφράζει την επιθυμία της λύτρωσης του ανθρώπου από την αγωνία της εποχής, «αποδιώχνοντας το άγχος με τη χάρη της αγάπης».
Τα πρώτα χρόνια
Ο Νίκος Καρούζος γεννήθηκε στο Ναύπλιο στις 17 Ιουλίου 1926. Ο πατέρας του Δημήτρης Καρούζος ήταν δάσκαλος στρατευμένος στο ΕΑΜ και υπέστη διώξεις μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας και κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Η μητέρα του Κωνσταντίνα Πιτσάκη ήταν κόρη ιερωμένου και δασκάλου.
Κατά τη διάρκεια των γυμνασιακών του χρόνων, ο Νίκος Καρούζος έδρασε μέσα από τις τάξεις της ΕΠΟΝ και κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου εξορίστηκε στην Ικαρία (1947). Το 1951 κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία στη Μακρόνησο, απ’ όπου πήρε απολυτήριο το 1953 ύστερα από νευρικό κλονισμό. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του αποκήρυξε τη μαρξιστική ιδεολογία, γιατί όπως είχε πει «ο καπιταλισμός έκανε ζώο τον άνθρωπο, ο μαρξισμός έκανε ζώο την αλήθεια».
Μαθητής του 20 στο Γυμνάσιο, έγινε δεκτός το 1945 στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν περάτωσε τις σπουδές του λόγω της πολιτικής του δράσης και της απορρόφησής του από την ποιητική δημιουργία.
Οι πρώτες ποιητικές συλλογές
Στα ελληνικά γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1949 από το περιοδικό «Ο Αιώνας μας» με το ποίημα «Σίμων ο Κυρηναίος». Το 1953 εξέδωσε τις δύο πρώτες ποιητικές συλλογές «Η επιστροφή του Χριστού» και «Νέες Δοκιμές».
Υπήρξε από τους πολυγραφότερους έλληνες ποιητές, ενώ τα λίγα δοκιμιακά κείμενα που παρουσίασε, εκτός από ένα τομίδιο με τίτλο «Μεταφυσικές εντυπώσεις απ’ τη ζωή ως το θέατρο» (1966), δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά ή σε καταλόγους ζωγραφικών εκθέσεων.
Τα βραβεία
Τιμήθηκε με το Β’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1963), το Βραβείο της Ομάδας των Δώδεκα (1963), το Α’ Εθνικό Βραβείο Ποίησης, από κοινού με τους Τάκη Βαρβιτσιώτη και Μίλτο Σαχτούρη (1972) και με το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1988).
Στην προσωπική του ζωή, ο Νίκος Καρούζος νυμφεύτηκε δύο φορές, το 1955 τη Μαρία Δαράκη, με την οποία έζησε μόλις λίγους μήνες και το 1963 την πιανίστρια Μαίρη Μεϊμαράκη, από την οποία χώρισε το 1980. Από το 1981 και ως το τέλος της ζωής του τον συντρόφεψε η ζωγράφος Εύα Μπέη.
Ο Νίκος Καρούζος άφησε την τελευταία του πνοή στις 28 Σεπτεμβρίου 1990 στο νοσοκομείο «Υγεία» της Αθήνας, σε ηλικία 64 ετών. Την τελευταία δεκαετία της ζωής του αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας.