Ο δόκτωρ Θάνος Ασκητής
περιγράφει μία ιστορία που του είπε ένας επισκέπτης του του γραφείου
του και μας αναλύει για την ασεξουαλικότητα. Ένα θέμα που δύσκολα κανείς
μπορεί να συζητήσει.
Πριν από μερικές ημέρες ένας 32χρονος χτύπησε την πόρτα του γραφείου
μου. Το πρόσωπό του καθρέφτιζε την αγωνία του, καθώς με το που μπήκε
μέσα μού είπε: «Γιατρέ μου, κοντεύω να τρελαθώ! Τόσα χρόνια πίστευα πως
ήμουν ασεξουαλικός, αλλά ξαφνικά τα πράγματα άλλαξαν γιατί ερωτεύτηκα
και δεν ξέρω πλέον ποιος είμαι και τι θέλω!». Τότε, λοιπόν, προσπάθησα
να τον καθησυχάσω και να τον βοηθήσω να βάλει σε σειρά τις σκέψεις του.
;Hταν ένας νεαρός, πράγματι «ασεξουαλικός», που δεν είχε νιώσει ποτέ του
την ανάγκη να κάνει σεξ. Είχε αυνανιστεί ελάχιστες φορές στη ζωή του,
με παραφιλικές φαντασιώσεις, που δεν εμπεριείχαν ανθρώπους, αλλά
αντικείμενα. Έξυπνος, όμορφος και με καλή επαγγελματική πορεία, είχε
αποπειραθεί στη ζωή του να κάνει σχέση με γυναίκες, αλλά χωρίς ποτέ να
το αισθανθεί πραγματικά. Μέχρι που ερωτεύτηκε έναν συνάδελφό του από τη
δουλειά…
Πολλοί επιστήμονες έχουν προσπαθήσει κατά διαστήματα να προσδιορίσουν
την ασεξουαλικότητα, κάνοντας λόγο για παντελή έλλειψη σεξουαλικής
έλξης, για έλλειψη σεξουαλικής συμπεριφοράς, για συνδυασμό αυτών των
δύο, αλλά και για μια αυτοπροσδιοριζόμενη συνθήκη. Κατά τον Bogaert
(2015), η «ασεξουαλικότητα» αποτελεί μια διακριτή κατηγορία σεξουαλικού
προσανατολισμού που υποδηλώνει ότι η έλλειψη σεξουαλικής έλξης μπορεί να
είναι ένα έμφυτο προσωπικό χαρακτηριστικό για τον άνθρωπο. Σύμφωνα με
τα πιο πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, εκτιμάται ότι περίπου το 0,4%-1%
των ανθρώπων ανά τον κόσμο αυτοπροσδιορίζεται ως ασεξουαλικό, καθώς δεν
έχει αισθανθεί ποτέ στη ζωή του ερωτική ή σεξουαλική έλξη και δεν έχει
εμπλακεί σε κανενός είδους σεξουαλικές δραστηριότητες. Τον Δεκέμβριο του
2015 καταγράφηκαν μόλις 120.000 μέλη στην επίσημη παγκόσμια διαδικτυακή
κοινότητα των ασεξουαλικών ατόμων, με τίτλο «Asexual Visibility and
Education Network (AVEN)».
Τα ασεξουαλικά άτομα παρουσιάζουν μηδενική σεξουαλική έλξη και
διάθεση για σεξ, αλλά μπορούν να αισθανθούν συναισθηματική εγγύτητα και
αγάπη για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο. Συνεπώς μπορούν να εμπλακούν
παροδικά σε σεξουαλικές δραστηριότητες για χάρη του συντρόφου τους,
χωρίς ωστόσο να συμμετέχουν ψυχικά και να τις απολαμβάνουν (Prause &
Graham 2007). Παράλληλα, εντοπίζεται η κατηγορία των «gray-asexual»
ατόμων, που δύνανται να βιώσουν περιστασιακά ή και σπάνια σεξουαλική
έλξη, κάτω από πολύ συγκεκριμένες γι’ αυτούς συνθήκες. Ο προσανατολισμός
των ατόμων αυτών τοποθετείται στο φάσμα μεταξύ σεξουαλικότητας και
ασεξουαλικότητας. Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι τα ασεξουαλικά άτομα δεν
ανησυχούν για τα επίπεδα της σεξουαλικής τους επιθυμίας, ούτε
αισθάνονται την ανάγκη να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό για το ζήτημα
αυτό, όπως συμβαίνει με όσους πάσχουν από διαταραχή μειωμένης
σεξουαλικής επιθυμίας, και επομένως η ασεξουαλικότητα έχει αποκλειστεί
από την κατηγορία των σεξουαλικών διαταραχών (Prause & Graham,
2007).
Τα ασεξουαλικά άτομα δεν στερούνται απαραίτητα την ικανότητα της
σεξουαλικής διέγερσης (π.χ. στύση, κολπική εφύγρανση), αν και οι
περισσότεροι αναφέρουν περιορισμένες σχετικές εμπειρίες. Μάλιστα,
ορισμένα ασεξουαλικά άτομα (κυρίως άνδρες) αναφέρουν ότι αυνανίζονται σε
μηνιαία βάση για «λειτουργικούς» λόγους και χωρίς να λαμβάνουν
σεξουαλική ευχαρίστηση.
Εκτός από τα παραπάνω, αξίζει να αναφερθεί ότι τα περισσότερα
ασεξουαλικά άτομα που αυνανίζονται ισχυρίζονται ότι δημιουργούν
σεξουαλικές φαντασιώσεις που δεν σχετίζονται με τον εαυτό τους ή τους
συντρόφους τους (Ανικανότητα αίσθησης του εαυτού κατά τη διάρκεια της
φαντασίωσης, Yule, Brotto, & Gorzalka, 2014). Μάλιστα σε πρόσφατη
σχετική έρευνα, το 11% ανέφερε ότι οι φαντασιώσεις του δεν απεικόνιζαν
κανένα ανθρώπινο πρόσωπο (Yule et al., 2014a). Ορισμένα ασεξουαλικά
άτομα εμφανίζουν σεξουαλική έλξη προς ασυνήθιστες καταστάσεις ή
αντικείμενα, όπως ο διάλογος μεταξύ ατόμων πάνω σε συγκεκριμένο θέμα
(ακόμα και άσχετο από το σεξ) ή η παρακολούθηση ως τρίτο πρόσωπο
(παραφιλίες).
Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για διανοητική
παρακολούθηση και όχι για ανάγκη για σεξουαλική συμμετοχή (Bogaert,
2008, 2012a, 2012b). Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν άνδρα 48 χρόνων που
έδειχνε ερωτευμένος με τον Πύργο του Αϊφελ, με αποτέλεσμα να ταξιδεύει
συχνά στο Παρίσι για να τον βλέπει και μου τον έφερνε στη συνεδρία σαν
να είχε σχέση μαζί του!
Ολοκληρώνοντας, οφείλουμε να αναφέρουμε ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν
εντοπιστεί πιστοποιημένες κλινικές δοκιμές που να πιστοποιούν την
ασεξουαλικότητα. Παρ’ όλα ταύτα, ένας άνθρωπος θα υιοθετήσει σπάνια
απροσδόκητα μια ασεξουαλική ταυτότητα, όπως και το αντίστροφο, καθώς
φαίνεται ότι αποτελεί ένα εγγενές χαρακτηριστικό. Επιπλέον, αξίζει να
αναφερθεί ότι μεγάλο ποσοστό των ασεξουαλικών δεν ταυτίζεται ούτε με
τους άνδρες ούτε με τις γυναίκες, πιθανότατα διότι αυτά τα άτομα δεν
ενστερνίζονται τους παραδοσιακούς ρόλους των δύο φύλων.
Η ασεξουαλικότητα φαίνεται να είναι μια αυτόνομη οντότητα της
ανθρώπινης έκφρασης που χρειάζεται περισσότερη μελέτη και κλινική
παρατήρηση. Αυτό που σίγουρα διαφαίνεται είναι ότι δεν αποτελεί πρόβλημα
της σεξουαλικής λειτουργίας.
Από τον δρα Θάνο Ε. Ασκητή
νευρολόγο-ψυχίατρο, πρόεδρο του Ινστιτούτου
Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας
