Οι Έλληνες εμπιστεύονται όλο και περισσότερο τα ψηφιακά μέσα για την ενημέρωσή τους, αν και η εμπιστοσύνη τους στα media συνολικά παραμένει κλονισμένη, στον απόηχο της κρίσης.
Παναγιώτης Παπαϊωάννου
Υψηλά επίπεδα χρήσης των αμιγώς ψηφιακών μέσων ενημέρωσης και των social media, εν μέσω ανακατατάξεων στο τηλεοπτικό τοπίο και συνεχούς διολίσθησης του έντυπου Τύπου, είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά της ελληνικής αγοράς των media, σύμφωνα με το Reuters Institute for Studying Journalism. Ωστόσο – και φέτος – η εμπιστοσύνη των Ελλήνων απέναντι σε κάθε πηγή ειδησεογραφικής ενημέρωσης, κινείται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, σύμφωνα με τα ευρήματα του Digital News Report 2018.
Ανακατατάξεις στα “παραδοσιακά” media
Κάνοντας μια αναδρομή στην εικόνα της ελληνικής αγοράς media τον τελευταίο χρόνο, οι συντάκτες της έρευνας εστιάζουν ιδιαίτερα στις προσπάθειες να μπει επιτέλους τάξη στο τηλεοπτικό τοπίο, μέσω των δύο διαγωνισμών για τις τηλεοπτικές άδειες. Αναφορικά με το τηλεοπτικό γίγνεσθαι, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο γεγονός ότι ο παλαιότερος ιδιωτικός σταθμός της χώρας, το MEGA, έμεινε εκτός αδειών εθνικής εμβέλειας, αλλά και στις ανακατατάξεις στον σταθμό EPSILON.
Στον έντυπο Τύπο, η αποκαρδιωτική εικόνα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης συνεχίζεται. Ενδεικτικό είναι το γεγονός, σύμφωνα με την έρευνα, ότι οι κυκλοφορίες των κυριακάτικων εφημερίδων έχουν συρρικνωθεί κατά 75% σε σχέση με την περασμένη δεκαετία. Ενθαρρυντικό χαρακτηρίζεται ωστόσο το γεγονός της κυκλοφορίας τριών νέων εφημερίδων τον τελευταίο χρόνο (Έθνος, Φιλελεύθερος και Νέα Σελίδα).
Νέοι παίχτες αναδύθηκαν τον τελευταίο χρόνο και στη ραδιοφωνική αγορά, σε επίπεδο ειδησεογραφικών σταθμών, όπως το Ραδιόφωνο 24/7 της 24Media.
Οι Έλληνες στρέφονται στα ψηφιακά media
Μεγάλη κινητικότητα εξακολουθεί να παρατηρείται στον τομέα της online ενημέρωσης, όπου το ελληνικό κοινό εμπιστεύεται πλέον κατά κύριο λόγο τα αμιγώς ιντερνετικά μέσα, όπως το news247.gr της 24Media, που βρέθηκε μέσα στην πρώτη τριάδα των κορυφαίων online brand της χώρας.
Η χρήση των online μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα
Τονίζεται ωστόσο ότι οι Έλληνες εμπιστεύονται όλο και περισσότερο την online ενημέρωσή τους σε νέα και αμιγώς ιντερνετικά μέσα και απομακρύνονται από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες των λεγόμενων «παραδοσιακών» ΜΜΕ, γεγονός που αποδίδεται κατά κύριο λόγο στο κλίμα που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης.
Σημειώνεται ότι μόλις το 26% των Ελλήνων εμπιστεύεται τις ειδήσεις που διαβάζει, ποσοστό που είναι παραδοσιακά τα τελευταία χρόνια ένα από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Ενδεικτικό είναι επίσης το γεγονός ότι η «ψαλίδα» του δείκτη εμπιστοσύνης του ελληνικού κοινού δεν παρουσιάζει αξιοσημείωτες αποκλίσεις ανάμεσα στα μέσα που έχει στη διάθεσή του.
Η έρευνα πάντως επισημαίνει ότι στο ελληνικό Ίντερνετ παρατηρούνται συχνά φαινόμενα προσπάθειας «εντυπωσιασμού» των χρηστών, μέσω της στήριξης και προβολής «ακραίων» φωνών, θεωριών συνωμοσίας και ψευδών ειδήσεων, ενώ δεν είναι σπάνιες και οι πρακτικές «click bait», της υιοθέτησης δηλαδή πρακτικών για «ψάρεμα» αναγνωστών με κάθε μέσο, ακόμη και από μεγάλα site, όπως τονίζεται στην έρευνα.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις προσπάθειες της κυβέρνησης για ρύθμιση αυτής της «χαοτικής» – όπως χαρακτηρίζεται από τους αναλυτές – αγοράς, μέσω της καταγραφής των online ΜΜΕ, μέτρων για την αντιμετώπιση της λογοκλοπής, της διάδοσης των fake news, κ.λπ.
Στο “ταβάνι” η χρήση των social media
Η Ελλάδα είναι η μία από τις τρεις μόλις χώρες (επί συνόλου 37) της έρευνας, όπου η χρήση των social media υπερβαίνει πλέον αυτήν της τηλεόρασης. Σύμφωνα με την έρευνα, οι Έλληνες στρέφονται όλο και πιο συχνά σε υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων για να ενημερωθούν, να σχολιάσουν, ή να «ανεβάσουν» ειδήσεις, τάση που κερδίζει έδαφος σε όλο και περισσότερες χώρες.
Σημειώνεται ότι τα site και τα social media αποτελούν πλέον την κύρια πηγή πρόσβασης στην ειδησεογραφία, ωστόσο στις μεγαλύτερες ηλικίες η τηλεόραση φαίνεται να διατηρεί ισχυρή τη δυναμική της. Τα τελευταία τρία χρόνια αυξήθηκε κατά 8% η πρόσβαση στο online περιεχόμενο μέσω των κινητών τηλεφώνων, πλησιάζοντας πλέον το ποσοστό των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των laptop. Το Facebook παραμένει το δημοφιλέστερο κοινωνικό δίκτυο, αν και εμφανίζοντας σταθερή μείωση στα ποσοστά του. Αντίθετα, σταθερή άνοδο παρουσιάζουν υπηρεσίες όπως το Messenger και το Viber, η διείσδυση των οποίων αυξήθηκε κατά 5% και 4% αντίστοιχα.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι οι Έλληνες δεν εμφανίζονται ακόμη διατεθειμένοι να πληρώνουν για την online ενημέρωσή τους. Η χώρα μας καταλαμβάνει την 37η και τελευταία θέση σε αυτό το επίπεδο, καθώς εκτιμάται ότι μόλις το 6% των Ελλήνων πληρώνουν για το σκοπό αυτό, γεγονός που αποδίδεται τόσο στην οικονομική κρίση, όσο και στην πλήρη έλλειψη αυτής της φιλοσοφίας στο ελληνικό κοινό.
Αυτό που παρουσιάζει , τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους συντάκτες της έρευνας είναι ότι παρόλα αυτά η Ελλάδα είναι «πρωταθλήτρια» στη χρήση Ad Block προγραμμάτων με ποσοστό 42%, που μάλιστα στις ηλικίες κάτω των 35 είναι ακόμη μεγαλύτερο και φτάνει στο 57%.
